Του Πασχάλη Χριστοδούλου*
«Eκείνο για το οποίο η δική μας γενιά θα μετανιώσει μια μέρα πικρά δεν θα είναι τόσο η σκληρότητα και οι αδικίες των κακών ανθρώπων, όσο η απαράδεκτη σιωπή των καλών…»
Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ
Η γνωριμία μου με το έργο του Κωνσταντίνου Καραβίδα, του μεγάλου Έλληνα διανοητή, έγινε την περίοδο που ασκούσα τα καθήκοντα του Δημάρχου. Με πλείστα όσα παραδείγματα, εμπειρίες και προβληματισμούς για τη στρεβλή κι ερμαφρόδιτη αντίληψη περί του τι είναι δημόσιο και τι ιδιωτικό στη χώρα μας, αιφνιδιάστηκα ευχάριστα όταν γνώρισα τις απόψεις του εξέχοντος επιστήμονα για το ίδιο θέμα. Μίλησε και έγραψε για τον ιδιωτικοδημόσιο χαρακτήρα της ελληνικής οικονομίας. Η οποία ωχριά απέναντι στα όσα συμβαίνουν στην πολιτική και στη Δημοκρατία. Τα αθηναϊκά ΜΜ που είναι ένας μηχανισμός ιδιωτικοποίησης του δημοσίου και δημοσιοποίησης του ιδιωτικού δεν είναι το μοναδικό παράδειγμα. Υπάρχουν πολλά ων ουκ έστι αριθμός.
Προς αποφυγήν κάθε παρεξήγησης οφείλω να είμαι σαφής. Μακράν εμού κάθε υπόνοια σύγκρισης. Οι σκέψεις που παρατίθενται δεν κομίζουν γλαύκας αλλά διακατέχονται από ένα έντονο παράπονο. Πάλι τα ίδια υποζύγια θα σηκώσουν το βάρος της κρίσης; Αυτά που κάθε χρόνο άγγιζαν ποσοστιαία το εβδομήντα και πλέον τοις εκατό του φορολογικού προϊόντος. Γνωρίζω πολύ καλά ότι δυο πράγματα είναι αχώριστα από το ψέμα: οι πολλές υποσχέσεις και οι πολλές δικαιολογίες. Αν σ΄ αυτά προσθέσεις και την υποκρισία είναι αυτά ακριβώς που αφθονούν στην επικαιρότητα της εποχής.
Παράπονο γιατί συνεπικουρούντων των ΜΜ έχουν τρομοκρατήσει και έχουν καταστήσει ενόχους ακριβώς αυτούς που δεν φταίνε. Τους μισθοσυντήρητους και τους συνταξιούχους ώστε να υπάρξουν οι μικρότεροι κραδασμοί από την επιδρομή που υφίστανται. Δεν γνωρίζουν όλα αυτά τα χρόνια πως δημιουργήθηκαν τα προβλήματα; Ασφαλώς γνωρίζουν αλλά επιχειρούν με περιτύλιγμα λέξεις, όπως διαφάνεια, ευνομία κ.ά., που απευθύνονται στο θυμικό των πολιτών να αποστασιοποιηθούν από τις ευθύνες.
Ενδεικτικά μπορούν να αναφερθούν ορισμένες πηγές ανομίας και απομύζησης πλούτου, από το καταραμένο, για τους εκστασιασμένους από τον Άνταμ Σμιθ, δημόσιο.
Ο τρόπος παραγωγής των δημοσίων έργων από κρατικοδίαιτους στην πλειονότητα εργολάβους, υπεργολάβους και αεριτζήδες. Υπάρχει κι αυτή η κάστα που πηγαίνει σε διαγωνισμούς, απολαμβάνει τον «αέρα» και αποχωρεί.
Η διαχείριση των Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης με τη γνώση και την ανοχή και της Ε.Ε. Ένας απολογισμός δεν έγινε ποτέ ούτε ως προς το φυσικό ούτε και ως προς το οικονομικό αντικείμενό τους. Έτσι γεμίσαμε «επενδύσεις», ΚΕΚ, «αναπτυξιακές εταιρείες», εταιρείες συμβούλων, γνωμοδοτικές επιτροπές και πολλές άλλες αμαρτωλές εκφάνσεις ενός ιδιωτικοδημόσιου, αλόγιστου αμοραλισμού. Προγράμματα που σε άλλες χώρες άλλαξαν ριζικά την εικόνα των περιφερειών τους, στα καθ’ ημάς άλλαξαν την εικόνα της Αθήνας και των παραθαλάσσιων περιοχών. Γέμισε η Ελλάδα εξοχικά, σκάφη και αυτοκίνητα πολυτελείας. Αυτός είναι ο περιβόητος ελληνικός «αέρας».
Δεν είναι όμως μόνο αυτά. Οι προμήθειες από κάθε είδους εξοπλισμούς, στην άμυνα, στην υγεία, στην παιδεία, στην ασφάλιση είναι μια άλλη πτυχή αυτού του υποκριτικού αμοραλισμού. Κι αν σ’ αυτά προστεθούν και τα “προγράμματα”, που έγιναν ένα με το DNA των νεοελλήνων, του ΟΑΕΔ, κοινωνικού τουρισμού (μακάρι να λειτουργούσαν με αποδέκτες πραγματικούς δικαιούχους), τότε η λίστα διευρύνεται. Η διοίκηση των ΔΕΚΟ από χρυσοκάνθαρους managers που ενέσκηψαν από τον ιδιωτικό τομέα και τους κατέστησαν ζημιογόνους είναι επίσης όνειδος της νεότερης πολιτικής Ελλάδας.
Βέβαια και πάλι η λίστα δεν ολοκληρώνεται. Τα κουφάρια των ολυμπιακών εγκαταστάσεων, σε λίγα χρόνια και των αντίστοιχων Μεσογειακών, τα Τέμπη, οι υπεράκτιες εταιρείες (offshore νεοελληνιστί) καταδεικνύουν το μέγεθος και την έκταση της διαφθοράς που προϋπήρξε. Τι κι αν η ανώτατη εκπαίδευση, αυτήν που επαίρονται ότι έλκει τις ρίζες της από την αρχαία ελληνική γραμματεία και τους παγκόσμιας αναγνώρισης κλασσικούς συγγραφείς, δεν υπάρχει ούτε στις ακροτελεύτιες θέσεις της παγκόσμιας κατάταξης.
Στη χώρα μας έχουμε να καταδείξουμε και να προτείνουμε ένα νέο προϊόν. Το μοναδικό ίσως της 3ης Ελληνικής Δημοκρατίας. Τον τρόπο άλωσης του κράτους από το κόμμα. Η κομματοκρατία και ο νεποτισμός συνώνυμα της μετριοκρατίας και της αναξιοκρατίας μάλλον είναι τα είδωλα του ιδιωτικοδημόσιου χαρακτήρα της κοινωνίας μας εδώ και δεκαετίες. Στρατιές κομματικών παρατρεχάμενων διαγκωνίζονται για την κατάληψη κρατικών θώκων, προωθώντας ημέτερα συμφέροντα, εκφυλίζοντας ταυτόχρονα την έννοια του κόμματος που είναι το πολιτικό κύτταρο αυτής καθαυτής της δημοκρατίας. Δυστυχώς και πάλι για ακόμη μια φορά το κόμμα που σήμερα κυβερνά έχει μεταφερθεί ολόκληρο στο κράτος. Δίνοντας το παράδειγμα προς τους πολίτες ότι η μόνη οδός επιβίωσης και ανέλιξης είναι το δημόσιο.
Υπήρξε βέβαια και η περίοδος που διαφημιζόταν δάνεια για αγορά μετοχών, ένα ακόμη «πρότυπο» πολιτικής. Η καθημερινή απουσία από την εργασία και η προσκόλληση μπροστά στους δέκτες την ώρα συνεδρίασης του χρηματιστηρίου δεν ενδιέφερε κανένα. Ούτε και οι ετήσιες εκθέσεις του συνηγόρου του πολίτη και των ελεγκτών δημόσιας διοίκησης που μιλούσαν για τη διαφθορά.
Η διαφάνεια (εδώ γελάνε) και η opengov άσκησης πολιτικής δεν αντέχουν σε καμιά κριτική, αφού μετά από πλείστες εξαιρέσεις (Γεν. Γραμματείς Περιφερειών, Υπουργείων, ως και των διοικητών Νοσοκομείων κλπ.) ακόμη και οι εμπνευστές της γελάνε. Δεν μπορώ να διανοηθώ πως ένα πτυχίο της Θεολογικής Σχολής γίνεται η καλύτερη βίζα για κάποιον ώστε να γίνει τρεις φορές Γεν. Γραμματέας, Βουλευτής κλπ. Αρκεί που ξεγέλασαν τους πολίτες, σ΄ όσους το πέτυχαν.
Μπορεί ο κατάλογος να είναι μακρύς, όμως τα προαναφερθέντα ενδεικτικά στοιχεία αναδεικνύουν συγκεκριμένα ερωτήματα μέσα από ορισμένες αυτονόητες παραδοχές. Αν διεφθαρμένος είναι, και είναι, κι όποιος ανέχεται τη διαφθορά, τότε γιατί παριστάνουν τους τιμητές μιας κατάστασης που όλοι έχουν τις ευθύνες; Δεν γνώριζαν τι γίνονταν τις δεκαετίες που προηγήθηκαν, τότε που συμμετείχαν στις κυβερνήσεις από άλλες θέσεις; Δεν γνώριζαν για τον περίφημο Οργανισμό Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων (ΟΑΕ), για τα δωράκια που μπορούσαν να λαμβάνουν μέσα σε ανεκτά πλαίσια; Όλα αυτά τώρα που έγιναν κυβέρνηση τα διαπίστωσαν; Η αρνητική απάντηση παραπέμπει σε αφελείς και ανίκανους, η καταφατική σε επικίνδυνους καριερίστες. Αμφότερες αποκρουστικές. Άλλωστε η σιωπή δεν είναι πάντα χρυσός, ενίοτε είναι ενοχή ή συνενοχή. Ας μη ξεχνάμε ότι ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος δέχθηκε σφοδρή, δικαιολογημένη, κριτική όταν δημόσια ομολόγησε την άγνοιά του για όσα συνέβαιναν στη χούντα λόγω της μελέτης.
Τέλος οφείλω ένα μικρό σχόλιο για την επίσης παραπλανητική λέξη, ατιμωρησία, που καταγράφεται ως σύμφυτο μιας από χέρι αποτυχημένης πολιτικής, και της προτροπής «όλα στο φως». Οι πολίτες γνωρίζουν καλύτερα ως κοινοί θνητοί ότι ο νόμος είναι όπως ο ιστός της αράχνης. Συλλαμβάνει τα μικρά έντομα, ενώ διαφεύγουν τα μεγάλα.
Η παραδοχή ότι αυτοί που δημιούργησαν την κρίση, που είναι μέρος του προβλήματος, δεν μπορούν να δώσουν τη λύση εκτιμώ ότι είναι σαφής. Το ίδιο σαφές είναι ότι οφείλουμε πριν ενταφιάσουμε το κουφάρι της 3ης Ελληνικής Δημοκρατίας να ανοίξουμε μια μεγάλη συζήτηση. Να καταθέσουμε τον περί δημοσίου και ιδιωτικό λόγο. Έτσι θα αναδειχθούν οι ευθύνες και οι υπεύθυνοι της κρίσης. Αυτοί που ανάμεσα στον άνθρωπο και τις αγορές επιλέγουν τις αγορές.
*Εκπαιδευτικός, διετέλεσε Δήμαρχος Σουφλίου
Σουφλί, Μάρτιος 2010 www.xristodoulou.gr
Προς αποφυγήν κάθε παρεξήγησης οφείλω να είμαι σαφής. Μακράν εμού κάθε υπόνοια σύγκρισης. Οι σκέψεις που παρατίθενται δεν κομίζουν γλαύκας αλλά διακατέχονται από ένα έντονο παράπονο. Πάλι τα ίδια υποζύγια θα σηκώσουν το βάρος της κρίσης; Αυτά που κάθε χρόνο άγγιζαν ποσοστιαία το εβδομήντα και πλέον τοις εκατό του φορολογικού προϊόντος. Γνωρίζω πολύ καλά ότι δυο πράγματα είναι αχώριστα από το ψέμα: οι πολλές υποσχέσεις και οι πολλές δικαιολογίες. Αν σ΄ αυτά προσθέσεις και την υποκρισία είναι αυτά ακριβώς που αφθονούν στην επικαιρότητα της εποχής.
Παράπονο γιατί συνεπικουρούντων των ΜΜ έχουν τρομοκρατήσει και έχουν καταστήσει ενόχους ακριβώς αυτούς που δεν φταίνε. Τους μισθοσυντήρητους και τους συνταξιούχους ώστε να υπάρξουν οι μικρότεροι κραδασμοί από την επιδρομή που υφίστανται. Δεν γνωρίζουν όλα αυτά τα χρόνια πως δημιουργήθηκαν τα προβλήματα; Ασφαλώς γνωρίζουν αλλά επιχειρούν με περιτύλιγμα λέξεις, όπως διαφάνεια, ευνομία κ.ά., που απευθύνονται στο θυμικό των πολιτών να αποστασιοποιηθούν από τις ευθύνες.
Ενδεικτικά μπορούν να αναφερθούν ορισμένες πηγές ανομίας και απομύζησης πλούτου, από το καταραμένο, για τους εκστασιασμένους από τον Άνταμ Σμιθ, δημόσιο.
Ο τρόπος παραγωγής των δημοσίων έργων από κρατικοδίαιτους στην πλειονότητα εργολάβους, υπεργολάβους και αεριτζήδες. Υπάρχει κι αυτή η κάστα που πηγαίνει σε διαγωνισμούς, απολαμβάνει τον «αέρα» και αποχωρεί.
Η διαχείριση των Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης με τη γνώση και την ανοχή και της Ε.Ε. Ένας απολογισμός δεν έγινε ποτέ ούτε ως προς το φυσικό ούτε και ως προς το οικονομικό αντικείμενό τους. Έτσι γεμίσαμε «επενδύσεις», ΚΕΚ, «αναπτυξιακές εταιρείες», εταιρείες συμβούλων, γνωμοδοτικές επιτροπές και πολλές άλλες αμαρτωλές εκφάνσεις ενός ιδιωτικοδημόσιου, αλόγιστου αμοραλισμού. Προγράμματα που σε άλλες χώρες άλλαξαν ριζικά την εικόνα των περιφερειών τους, στα καθ’ ημάς άλλαξαν την εικόνα της Αθήνας και των παραθαλάσσιων περιοχών. Γέμισε η Ελλάδα εξοχικά, σκάφη και αυτοκίνητα πολυτελείας. Αυτός είναι ο περιβόητος ελληνικός «αέρας».
Δεν είναι όμως μόνο αυτά. Οι προμήθειες από κάθε είδους εξοπλισμούς, στην άμυνα, στην υγεία, στην παιδεία, στην ασφάλιση είναι μια άλλη πτυχή αυτού του υποκριτικού αμοραλισμού. Κι αν σ’ αυτά προστεθούν και τα “προγράμματα”, που έγιναν ένα με το DNA των νεοελλήνων, του ΟΑΕΔ, κοινωνικού τουρισμού (μακάρι να λειτουργούσαν με αποδέκτες πραγματικούς δικαιούχους), τότε η λίστα διευρύνεται. Η διοίκηση των ΔΕΚΟ από χρυσοκάνθαρους managers που ενέσκηψαν από τον ιδιωτικό τομέα και τους κατέστησαν ζημιογόνους είναι επίσης όνειδος της νεότερης πολιτικής Ελλάδας.
Βέβαια και πάλι η λίστα δεν ολοκληρώνεται. Τα κουφάρια των ολυμπιακών εγκαταστάσεων, σε λίγα χρόνια και των αντίστοιχων Μεσογειακών, τα Τέμπη, οι υπεράκτιες εταιρείες (offshore νεοελληνιστί) καταδεικνύουν το μέγεθος και την έκταση της διαφθοράς που προϋπήρξε. Τι κι αν η ανώτατη εκπαίδευση, αυτήν που επαίρονται ότι έλκει τις ρίζες της από την αρχαία ελληνική γραμματεία και τους παγκόσμιας αναγνώρισης κλασσικούς συγγραφείς, δεν υπάρχει ούτε στις ακροτελεύτιες θέσεις της παγκόσμιας κατάταξης.
Στη χώρα μας έχουμε να καταδείξουμε και να προτείνουμε ένα νέο προϊόν. Το μοναδικό ίσως της 3ης Ελληνικής Δημοκρατίας. Τον τρόπο άλωσης του κράτους από το κόμμα. Η κομματοκρατία και ο νεποτισμός συνώνυμα της μετριοκρατίας και της αναξιοκρατίας μάλλον είναι τα είδωλα του ιδιωτικοδημόσιου χαρακτήρα της κοινωνίας μας εδώ και δεκαετίες. Στρατιές κομματικών παρατρεχάμενων διαγκωνίζονται για την κατάληψη κρατικών θώκων, προωθώντας ημέτερα συμφέροντα, εκφυλίζοντας ταυτόχρονα την έννοια του κόμματος που είναι το πολιτικό κύτταρο αυτής καθαυτής της δημοκρατίας. Δυστυχώς και πάλι για ακόμη μια φορά το κόμμα που σήμερα κυβερνά έχει μεταφερθεί ολόκληρο στο κράτος. Δίνοντας το παράδειγμα προς τους πολίτες ότι η μόνη οδός επιβίωσης και ανέλιξης είναι το δημόσιο.
Υπήρξε βέβαια και η περίοδος που διαφημιζόταν δάνεια για αγορά μετοχών, ένα ακόμη «πρότυπο» πολιτικής. Η καθημερινή απουσία από την εργασία και η προσκόλληση μπροστά στους δέκτες την ώρα συνεδρίασης του χρηματιστηρίου δεν ενδιέφερε κανένα. Ούτε και οι ετήσιες εκθέσεις του συνηγόρου του πολίτη και των ελεγκτών δημόσιας διοίκησης που μιλούσαν για τη διαφθορά.
Η διαφάνεια (εδώ γελάνε) και η opengov άσκησης πολιτικής δεν αντέχουν σε καμιά κριτική, αφού μετά από πλείστες εξαιρέσεις (Γεν. Γραμματείς Περιφερειών, Υπουργείων, ως και των διοικητών Νοσοκομείων κλπ.) ακόμη και οι εμπνευστές της γελάνε. Δεν μπορώ να διανοηθώ πως ένα πτυχίο της Θεολογικής Σχολής γίνεται η καλύτερη βίζα για κάποιον ώστε να γίνει τρεις φορές Γεν. Γραμματέας, Βουλευτής κλπ. Αρκεί που ξεγέλασαν τους πολίτες, σ΄ όσους το πέτυχαν.
Μπορεί ο κατάλογος να είναι μακρύς, όμως τα προαναφερθέντα ενδεικτικά στοιχεία αναδεικνύουν συγκεκριμένα ερωτήματα μέσα από ορισμένες αυτονόητες παραδοχές. Αν διεφθαρμένος είναι, και είναι, κι όποιος ανέχεται τη διαφθορά, τότε γιατί παριστάνουν τους τιμητές μιας κατάστασης που όλοι έχουν τις ευθύνες; Δεν γνώριζαν τι γίνονταν τις δεκαετίες που προηγήθηκαν, τότε που συμμετείχαν στις κυβερνήσεις από άλλες θέσεις; Δεν γνώριζαν για τον περίφημο Οργανισμό Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων (ΟΑΕ), για τα δωράκια που μπορούσαν να λαμβάνουν μέσα σε ανεκτά πλαίσια; Όλα αυτά τώρα που έγιναν κυβέρνηση τα διαπίστωσαν; Η αρνητική απάντηση παραπέμπει σε αφελείς και ανίκανους, η καταφατική σε επικίνδυνους καριερίστες. Αμφότερες αποκρουστικές. Άλλωστε η σιωπή δεν είναι πάντα χρυσός, ενίοτε είναι ενοχή ή συνενοχή. Ας μη ξεχνάμε ότι ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος δέχθηκε σφοδρή, δικαιολογημένη, κριτική όταν δημόσια ομολόγησε την άγνοιά του για όσα συνέβαιναν στη χούντα λόγω της μελέτης.
Τέλος οφείλω ένα μικρό σχόλιο για την επίσης παραπλανητική λέξη, ατιμωρησία, που καταγράφεται ως σύμφυτο μιας από χέρι αποτυχημένης πολιτικής, και της προτροπής «όλα στο φως». Οι πολίτες γνωρίζουν καλύτερα ως κοινοί θνητοί ότι ο νόμος είναι όπως ο ιστός της αράχνης. Συλλαμβάνει τα μικρά έντομα, ενώ διαφεύγουν τα μεγάλα.
Η παραδοχή ότι αυτοί που δημιούργησαν την κρίση, που είναι μέρος του προβλήματος, δεν μπορούν να δώσουν τη λύση εκτιμώ ότι είναι σαφής. Το ίδιο σαφές είναι ότι οφείλουμε πριν ενταφιάσουμε το κουφάρι της 3ης Ελληνικής Δημοκρατίας να ανοίξουμε μια μεγάλη συζήτηση. Να καταθέσουμε τον περί δημοσίου και ιδιωτικό λόγο. Έτσι θα αναδειχθούν οι ευθύνες και οι υπεύθυνοι της κρίσης. Αυτοί που ανάμεσα στον άνθρωπο και τις αγορές επιλέγουν τις αγορές.
*Εκπαιδευτικός, διετέλεσε Δήμαρχος Σουφλίου
Σουφλί, Μάρτιος 2010 www.xristodoulou.gr
